Verði eg valdur inn á Føroya løgting, fari eg at stríðast fyri tí ófødda! Hugsanin hjá mær er, at vit skulu framala ein hugsanarhátt, eina mentan sum sigur: #FosturtøkaÓhugsandi. Tað krevur ein hugburð har vit sum einstaklingar og samfelag kenna tað sum okkara skyldu at hjálpa og stuðla á allan hugsandi hátt. Har vit sýna miskunn og samkenslu og ábyrgd fyri bæði mammu og barni – og pápa. Familjuni sum heild. Tað eigur at lata seg gera í Føroyum.

Hvat er lívið vert? Fyri allarflestu okkara: alt. Lívið eigur jú lívið í okkum. Men nær byrjaði eg at liva? Tað eru stórar 44 sólarbreytir, síðani eg sá ljós fyri endan á tunlinum. 3250 gram og 52 sentimetrar av kjøti og blóði. Tada! Livdi eg áðrenn? Sjálvsagt. Vísindi, vit og skil siga okkum púra greitt, at tað, kvinnan ber undir belti, er eitt lív. Tað livir og mennist frá fystu stund. Men hvat er lívið í móðurlívi vert? Meiri ógreitt? Hjá summum einki. Hjá øðrum alt. So er spurningurin, um tað er ferðin teir fáu sentimetrarnar gjøgnum føðikanalina, ið ger teg til eitt menniskja? Eru tað hesir fáu sentimetrar, ið broyta teg frá at vera eitt einki, til knappliga at vera ein genta ella drongur við fullgildugum mannarættindum? Vit hava so øll verið har. Hvussu ólík og ósamd, vit enn kunnu vera, ja, so hava vit í øllum førum tað til felags. Sáð og egg runnu saman, og eg varð til. Tú varð til. Eg byrjaði at sutta tummil í móðurlívi, og tað gjørdi tú ivaleyst eisini. (Havi ikki ordiliga sagt tað fyri nøkrum fyrr, men eg suttaði tummilin og helt í oyralippuni hjá mammu, líka til eg fór í skúla. Ikki siga tað víðari!) Og her sita vit so í dag frammanfyri skíggjan. Eg skrivi, tú lesur.

Siti og hyggi norður gjøgnum Djúpini, meðan eg skrivi. Litspæl. Grátt og viðhvørt vátt, í bilum blátt, brúnligt og grómut grønt. Aldukambarnir hava hug at hvítta, og tað hava fjallatopparnir eisini. Sólglottar síggjast sjáldan á Kalsoynni hesa ársins tíð – og als ikki í Lerivík. Tað verður í februar, at vit fara at drekka sólarkaffi. Veðurmaðurin lovaði strúk í vindi upp í skrið. Sær út til, at hann heldur orð. Runnarnir liva í vindinum, og mín sann var har eitt glaðustrok – tað fyrsta síðani síðst. Eitt æl hongur í fjøllunum omanfyri bygdina. Stórsligið. Havi hug at stemma í saman við Karsten Hoydal: ”Lívið! Dýra undur eg var lutur av...”

Undur? Fostur? Loyndarmál? Mistak? Eymt mál? Torførur politiskur spurningur? Kyknuklumpur? Kvinnusak? Ja, hvat skulu vit nevna lívið í móðurlívi? Hvør er munurin á tí ófødda í móðurlívi, tí slímuta nýføðinginum, lívligu smágentuni, óstýriliga tannáringinum, nýklaktu pisuni, yndisligu brúðrini, nýbakaðu mammuni, útbúnu kvinnuni, stoltu ommuni, og gomlu, minnisveiku langommuni? Hvar á menningarstiganum verði eg eg? Hvar byrjar og endar menniskjavirðið? Nær eri eg nóg virðismikil til, at mannarættindasáttmálin eisini er skrivaður til mín?

“Vit arbeiða fyri einum samfelagi, har hvør einstakur persónur hevur rætt til at ráða yvir egnum kroppi og egnari nøring – harímillum at velja abort, um tey ynskja tað – uttan mun til orsøk, útbúgving, aldur, fíggjarlig kor ella aðrar umstøður.” (frittval.fo) Nakað soleiðis føra flestu á vinstru síðu fram í hesum døgum. Ikki nýggir tankar og kanska heldur ikki óvæntaðir, tá hugsað verður hvørjum jørildi slíkar útsagnir nørast og mennast í. Men ómetaliga harmiligir og ófrættakendir tankar. Tí, hvat lærir #fríabort teg, meg, ja, alt samfelagið? Spurningur, ið verdur er at spyrja – ikki minst hjá slíkum, ið trína politiska pallin. Teimum, ið smíða lógir landsins.

Eg haldi, at #fríabort ikki lærir tjóðina nakað gott. Fosturtøka narslar og etur spakuliga av tí góða í einum samfelagi. Børnini eru tað fyrsta at fara. Síðani kvinnurnar, ið bera eina ósjónliga skuldarbyrðu, eina djúpa hjartasorg og kanska eisini beinleiðis likamlig árin av fosturtøkuni. So eru tað páparnir. Eitt sindur samvitskubitnir og illir, men nógvir eisini framhaldandi kynsliga fullkomiliga ábyrgdarleysir – uppvandir við hugsanini um, at tað finst ein 'løtt og einføld' loysn á óynsktum barnsburðum. Og soleiðis koma vit til moralska landslagið, ið so grundleggjandi tørvar at byggja á og hvíla á dygdum og virðum og lyftum, ið eru hevjað uppum sjálvsøkið, persónligt frælsi. Tað fer í upploysn. Kærleikin, ymiskleikin og rúmligheitin avlagað.

Nokkso stuttligt og ordiliga dumt. Tá eg hugsi um Móðir Theresu, so hugsi eg eisini um Niels Midjord, sála. Og umvent. Tí í einum av vísum sínum syngur Niels um gráa Fordin, og í síðsta ørindi tekur hann soleiðis til: ”Endiliga eri eg við hús, eg fái mær uppí eitt glas av djús og leggi meg í songina at lesa, móðir sum Theresa av at koyra Ford.” Fuglfjarðahumor á høgum støði. Ná, vit sleppa Niels beinanvegin og halda fast við Moðir Theresu. Hon hevði sína greiðu meining um lívið í móðurlívi – og tordi eisini at siga hana hart. Í 1994 stóð hon frammanfyri m.ø. amerikonsku forsetahjúnunum, Bill og Hillary Clinton, til árliga tiltakið National Prayer Breakfast. Djørv og beinrakin røddi hon m.a. um ta upploysandi ávirkanina, ið fosturtøka hevur á moralska landslagið í einum samfelag. Røðan sum heild er ómetaliga rannsakandi fyri øll at lesa, men her endurgevi eg eitt brot, ið beinleiðis viðger fosturtøku og avleiðingar av henni. Móðir Theresa sigur: ”But I feel that the greatest destroyer of peace today is abortion, because it is a war against the child...How do we persuade a woman not to have an abortion? As always, we must persuade her with love, and we remind ourselves that love means to be willing to give until it hurts....The father of that child, whoever he is, must also give until it hurts. By abortion, the mother does not learn to love, but kills even her own child to solve her problems. And, by abortion, that father is told that he does not have totake any responsibility at all for the child he has brought into the world.”

Nú er vorðið seint, eg átti at farið til songar. Hann hevur makað vindin nakað, mestsum stilli – í mesta lagi fleyr til gul av ymsum ættum. Veit ikki, hvat veðurmaðurin hevur lovað til veður í morgin. Tað er ótrúligt, sum tíðin flýgur avstað, annars! Fyri skjótt 22 árum síðani áttu vit einki barn; nú hava vit fingið fýra. Fýra sum hava brýnt okkum bæði gomlu. Sum hava lært okkum so ótrúliga nógv. Sum hava øst okkum. Sum hava pøst okkum. Sum hava glett okkum. Sum hava órógvað okkum. Sum hava latið okkum kenna ein kærleika, ið vit ongantíð høvdu kent, um vit ikki fingu tey. Sanniliga, lívið er lívsins størsta undur. Latið okkum undrast! Latið okkum fagna tí, vit einaferð sjálvi vóru, og stríðast fyri rættinum hjá tí lítla og verjuleysa. Tað er jú tað, vit eru. Menniskja.

Verði eg valdur inn á Føroya løgting, fari eg at stríðast fyri tí ófødda! Hugsanin hjá mær er, at vit skulu framala ein hugsanarhátt, eina mentan sum sigur: #abortÓhugsandi. Tað krevur ein hugburð har vit sum einstaklingar og samfelag kenna tað sum okkara skyldu at hjálpa og stuðla á allan hugsandi hátt. Har vit sýna miskunn og samkenslu og ábyrgd fyri bæði mammu og barni – og pápa. Familjuni sum heild. Tað eigur at lata seg gera í Føroyum.

Bárður á Lakjuni
Valevni Fólkafloksins 8. desember